#12 Đôi điều bạn cần hiểu về Retinoids

Thực ra mình sẽ không viết được cụ thể chi tiết thành bài được đâu. Vì khả năng chưa cho phép. Nên mình sẽ hệ thống lại thông qua một số câu hỏi và trả lời. Thông qua đó, mong phần nào có thể giúp được mọi người có thể có được thông tin cơ bản nhất, cần thiết nhất về Retinoids trước khi có những tìm hiểu sâu hơn để bắt đầu sử dụng :)

Mình biết đến Retinoids cũng được 1 năm nay chứ chưa nhiều nên kiến thức còn nông. Và cũng đọc nhiều nguồn cả tiếng Anh lẫn tiếng việt, Và thực sự cảm ơn chị Nhi Ngô ở page The skincare Junkie vì mình đã có được kiến thức rất nhiều từ chị :)

Retinoids là gì?

Retinoids là một cái tên chung dùng để chỉ các dạng phải sinh của Vitamin A. Cho đến bây giờ, chưa có một chất gì có thể "thắng" được Retinoids về khoản trị mụn và chống lão hoá. Tớ vẫn còn nhớ một câu nói khiến tớ cô cùng ấn tượng của chị Phương của blog Through Magnifying Glass rằng: "Nếu phải tối giản tất cả các bước skincare thì 2 thứ duy nhất cần giữ lại là Retinoids và Kem chống nắng" Nói vậy đúng là hơi quá, tuy nhiên đủ để thấy rằng Retinoids được coi trọng như thế nào :)

Retinoids có phải là tẩy da chết không?

Về bản chất thì không. Vì Retinoids là chất hoạt động ở tầm tế bào. Nó giúp tế bào khoẻ mạnh hơn, thúc đẩy quá trình tự sản sinh.

Nhưng đúng là khi dùng Retinoids thì lớp da bề mặt sẽ được thay mới nhanh hơn, mỏng hơn. Nên mặc dù tế bào khoẻ lên, lượng collagen được kích thích tăng lên, da khoẻ hơn nhưng lại nhạy cảm với ánh nắng mặt trời hơn.

Nguồn: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3530309

Các dạng thức của Retinoids bạn hay thấy trong mỹ phẩm?

Retinyl Pamitate, Retinol, Retinal, Tretinoin, Isotretinoin (cả uống và bôi)... Tuy nhiên một khi đã nhắc đến Retinoids thì thường mình sẽ nghĩ đến retinol và tretinoin. Vì các dạng phái sinh khác ( dưới dạng ester) thì cần qua nhiều bước chuyển hoá mới thành dạng Retinoic acid trên da được nên hiệu quả thấp.

Về Retinol thì đây là dạng được chú ý và được dùng nhiều nhất trong mỹ phẩm vì không cần kê đơn, hiệu quả cao. Tuy nhiên Retinol sau khi bôi lên da thì vẫn cần bước chuyển hóa để thành retinoic acid (nhưg ngắn hơn các dạng như retinyl ester). Vì vậy nên hiệu quả của Retinol sẽ kém hơn so với tretinion nhưng lại bớt gây kích ứng hơn vì quá trình chuyển hóa sẽ diễn ra từ từ :D

Về Tretinoin thì đây là chất được FDA công nhận từ lâu. Bản thân tretinoin chính là retinoic acid nên khi bôi lên da sẽ không cần chuyển hóa mà có tác dụng trực tiếp. Chính vì thế mà tác dụng tối ưu hơn, tuy nhiên lại dễ gây kích ứng da hơn :D

Vì vậy với nhưng người mới dùng thì có thể đi từ từ, từ retinol 0,5% đến 0,1% đến 1% là tối đa. Nếu dùng retinol nồng độ cao mà sử dụng đúng cách thì cũng không thua tretinoin về trị mụn là chống lão hóa quá nhiều đâu ạ :D

Về mặt nồng độ, thì nếu ở cùng một nồng độ thì tác dụng tretinoin hơn retinol là 20 lần :D Nghĩa là 1% retinol sẽ ngang bằng với 0,05 tretinoin (về mặt lý thuyết). Còn thực tế mình dùng thì retinol khôg thể so với tretinoin về độ mạnh nhẹ được. Mình dùng tretinoin 0,05% tác dụng và phản ứng trên da khác hẳn loại 1% retinol. Mình nghĩ dẫu sao tretinoin vẫn là dạng trực tiếp, còn retinol vẫn là dạng cần qua một bước chuyển hóa. Đấy là còn chưa để cập việc hiệu suất chuyển quá là bao nhiêu %. Mình thì mình chưa có tìm hiểu chi tiết gì cả, mới nghĩ sơ sơ vậy thôi :D

Retinoids có tác dụng gì?

Retinoids nổi tiếng “như cồn” bởi tác dụng gần như là chữa mọi vấn đề về da :D Tuy nhiên, nổi trội nhất khi nhắc đến retinoids thì người ta hay nhắc đến 2 công dụng sau đây:

- 1. Trị mụn: đây là tác dụng gần như là nổi trội nhất đã được công nhận của retinoids. Nhiều lúc Phương và mình vẫn hay nói rằng, nếu như bạn đã thử mọi cách mà không hết mụn thì hãy cho retinoids một cơ hội. :D Retinoids giúp thông lỗ chân long bị tắc, tác động vào quá trình sản sinh tế bào mới, nên tế bào cũ nhanh bì bong ra nên ngăn ngừa được việc lỗ chân long bị bít. Retinoids cũng làm giảm tuyến dầu và cũng là một chất kháng khuẩn, giảm sung tấy nữa :D Chính vì những tác dụng như trên nên retinoids có thể giúp da bạn giảm dầu, lỗ chân long được thu nhỏ, sẹo mụn khi mới lành sẽ đỡ thâm nhanh chóng. Tuy nhiên nếu nhắc đến việc trị mụn thì hai chất được nhắc đến trong retinoids chính là retinol và tretinoin mọi người nhé :D

- 2. Chống lão hóa: Tretinoin là sản phẩm retinoids đầu tiên được FDA Mỹ thực sự công nhận khả năng chống lão hóa và giảm các dấu hiệu lão hóa do ánh nắng mặt trời ^^ Bởi tretinoin có tác dụng kích tích da tự sản sinh collagen, kích thích tuân hoàn mạch máu. Nếu như bây giờ bạn search google về tretinoin, bạn sẽ được chiêm ngưỡng một loạt ảnh trước và sau khi dùng tretinoin mà nhìn cứ ngỡ như là photoshop :v Và thực tế thì mình đã kiểm nghiệm rồi, tàn nhang của mình mờ tịt chỉ sau có hơn 2 tháng dùng, da sáng và đều màu hơn rất nhiều, mụn cũng bay biến.

- Retinoids cũng được biết đến với công dụng trị các bệnh da liễu khác nữa, và các bác sĩ da liễu thường coi retinoids là “con cưng” của mình là vì thế :D Tuy nhiên thì các công dụng này mình chả biết gì đâu nên không nói, he he, mình chỉ quan tâm về trị mụn và chống lão hóa thôi ^^

Nếu bạn mà dùng Retinoids dạng bôi mà còn không hết thì có thể đi khám bác sĩ để được kê toa isotretinoin dạng uống, nhưng mà cái này “khủng” lắm, không dám ngồi mà nói nhảm được đâu :< Hức hức...

Dùng retinol thì có nên dùng thêm BHA hay AHA hay không?

Cái này thì mình nghĩ là còn tùy vào mỗi người. Cụ thể hơn là còn tùy xem cách bạn dùng, sức chịu đựng của da bạn và tất nhiên là quan điểm của bạn nữa :D

Thế này nhé, nếu da bạn chịu được, bạn cũng không có vấn đề gì băn khoăn với nó thì bạn có thể dùng hàng tối kết hợp với bha/aha tùy bạn. Nhưng có một lưu ý rằng, nếu bạn dùng ở dạng retinol thì bạn cần chú ý khi dùng kèm với aha, bha, vitC hay các sản phẩm có môi trường acid nói chung. Bởi độ pH sẽ ảnh hưởng tới quá trình chuyển hóa từ retinol thành retinoic acid. Nên nếu bạn dùng kèm thì nên dùng retinol, chờ 20-30p rồi sau đó mới dùng mấy thứ kia lên nha ^^ Còn với dạng tretinoin thì bạn không cần đợi nha :D

Tuy nhiên vấn đề có nên dùng thêm hay không, thực chất là một vấn đề còn gây tranh cãi và cá nhân mình thì mình cũng không tham được ^^ Mình cảm thấy mình dùng tretinoin đã đủ “thần thành” rồi, không dùng thêm ^^

Khi dùng Retinoids thì cần chú ý những điều gì?

- 1. Không nên dùng khi mang bầu (ở dạng bôi) và tuyệt đối tránh ở dạng uống bởi chất này có thể gây ảnh hưởng tới thai nhi (như làm dị tật thai nhi). Mình dùng từ không nên ở dạng bôi, bởi vì vấn đề này còn gây tranh cãi rất nhiều, rằng việc bôi liệu có thể thực sự ảnh hưởng đến thai nhi hay không? Nhưng với mình, vì nó vẫn là vấn đề tranh cãi, và mình không muốn mạo hiểm nên mình tránh tuyệt đối, bầu bí xong cho con bú xong dùng cũng được mà ^^ Còn thực ra, mình cũng chẳng tham gia tranh cãi, vì dù bạn muốn bạn đẹp hay muốn con khỏe, thì cả 2 lý do đó đều đáng yêu cả, đúng không ^^
2. Lượng dùng và những vùng nên tránh bôi: bạn chỉ cần một lượng bằng hạt đậu (pea size) là quá đủ cho toàn mặt. Chỉ bôi 1 lần duy nhất trong ngày vào buổi tối (vì tretinoin sẽ bị phân huỷ bởi ánh sáng mạnh). Không được tham nhé. Bởi dùng nhiều hơn không làm cho quá trình nhanh hơn đâu mà chỉ làm việc kích ứng nặng thêm thôi ^^ Tránh bôi vào các vùng da mỏng và nhạy cảm trên mặt như vùng da sát mắt, khoé miệng, góc mũi...

- 3.Dùng chống nắng hàng ngày, “thực sự dùng” kem chống nắng :D Vì retinoids khiến da nhạy cảm hơn với ánh sáng mặt trời (như đã đề cập ở trên). Nên bạn cần bôi đủ lượng và chọn loại kem chống nắng tốt về cả uva lẫn uvb (như bioderma là điển hình). Bôi đủ lượng (với diện tích mặt người Việt Nam nói riêng) thì là 1/8 teaspoon ^^

- 4 . Không nên dùng kèm với các hoạt chất trị mụn (chấm mụn) có chưa Benzoyl peroxide vì sẽ tăng cao khả năng kích ứng.

- 5. Nên bôi khi da mặt đã khô hoàn toàn, thậm chí là sau khi rửa mặt và để khô 15p. Cái này là để tránh da mặt còn nước, thì sẽ giảm được kích ứng thêm. Bởi nước sẽ tạo phản ứng với retinoids và làm cho hoạt tính của nó mạnh thêm.

- 6. Retinoids sẽ bị ảnh hưởng và phân hủy bới ảnh sáng. Nên mình bôi trước khi đi ngủ và tắt đèn. Ánh sáng đèn lap và điện loại không ảnh hưởng gì mấy đâu. Thậm chí dù có để đèn tuýp thì mình thấy tác dụng có giảm nhưng vẫn còn mạnh lắm đấy ạ :D nên các bạn không cần phải quá lo lắng đâu ^^ Chỉ là nếu cho ra ánh sáng mặt trời thì đúng là… ^^
7. Kiên trì. Nhiều người sau khi dùng tretinoin thấy da rát và bong tróc thì đi chưa được 1/3 quá trình đã bỏ cuộc. Nhưng để một sản phẩm có thể thực sự có tác dụng, thì thời gian dùng cần khoảng 2 tháng trở ra. Sau khi hết mụn rồi bạn vẫn cần dùng duy trì sau đó 6 tháng. Bạn kiên nhẫn thì sau 2 tuần da bạn sẽ thích nghi được với tretinoin hoàn toàn. Để giảm kích ứng bạn có thể trộn với kem dưỡng bạn vẫn hay dùng hoặc giảm tần xuất trong thời gian đầu rồi tăng dần sau.

Dùng với tần xuất và nồng độ thế nào cho đúng?

Với những bạn mới dùng, còn rụt rè, hơn nữa chưa biết da mình phản ứng thế nào với retinoids thì mình khuyên dùng 1 tuần 1-2 lần, theo dõi trong vòng 1 tháng, nếu thấy ổn thì tăng dần lên rồi theo dõi tiếp. Nếu da có thể chịu đựng được, bạn có thể dùng hàng tối (nếu muốn) ^^

Còn về nồng độ cũng vậy, đừng ai liều như mình :D Nếu rụt rè thì bạn có thể dùng từ retinol 0,5% rồi tăng dần đến 1% rồi chuyển sang tretinoin sau ^^ Cái này cũng còn tùy thuộc vào sức chịu đựng của da bạn nha ^^

Nhưng đã là thuốc, thì sẽ là con dao hai lưỡi. Vốn là acid nên mình cũng sợ da mình mỏng đi, nhạy cảm hơn, nên sau khi trị mụn bằng tretinoin 3 tháng (dùng hàng ngày 2 tháng sau) thì mình giảm tần xuất dùng 1 tuần 2-3 lần để chống lão hóa thôi ^^

Khi dùng retinoids bị khô da thì giải quyết ra sao?

Trong thời gian mình dùng tretinoin bị khô da, và bong tróc cũng kha khá, việc mình làm là mua kem dưỡng eucerin chứa 5% urea – là một chất thuộc NMF, vừa có tác dụng tẩy da chết vô cùng nhẹ nhàng, vừa tham gia quá trình “xây dựng” màng bảo vệ của da. Nó còn vô cùng thích hợp cho da cần hồi phục sau dùng kem trộn đó ạ :D Sản phẩm này mình sẽ làm review chi tiết sau nha. Mình thì mình phải order bên web Anh về vì web Mỹ chỉ thấy trên amazon nên không đủ tin tưởng mua. Mà tại Việt Nam thì mình ngồi rà soát không thấy nơi nào bán loại này của Eucerin cả :<

Dùng dầu dưỡng, vừa tham gia “đóng giả” lớp màng ẩm của da, vừa có tác dụng dưỡng ẩm và khóa ẩm. Tuy nhiên việc chọn dầu dưỡng sao cho hợp với da thì mình sẽ đề cập sau vì vấn đề này quá rộng ^^ Mình dùng dầu hạt hoa trà japolica của GoW và dầu squalene kết hợp.

Làm thế nào để giảm thiếu tối đa kích ứng?

Dù bôi tretinoin sau khi da mặt được làm sạch và khô thì tác dụng tuyệt đối nhất. Nhưng da lại dễ bị kích ứng hơn. Bạn không cần phải bôi trực tiếp lên da sau khi rửa mặt mà có thể mix với kem dưỡng.

Cách mình dùng là sau khi rửa mặt, thấm ráo, mình bôi 1 giọt squalene của Haba lên trước vì nó gần giống với màng bảo vệ tự nhiên của da nhất, rồi sau đó bôi lớp kem dưỡng mỏng lên trên, rồi bôi tretinoin. Sau cùng bôi 1 giọt dầu hạt hoa trà lên :D
Thậm chí có nhiều hôm mình toàn chỉ dùng lotion hadalabo (nhằm cấp nước) rồi đến 2 giọt squalane, tiếp theo là 2 giọt dầu hạt hoa trà. Khi nào chuẩn bị đi ngủ thì bôi tretinoin lên trên. Thì thấy da giảm kích ứng do tre một cách rõ rệt. Tác dụng có giảm chút nhưng không quá nhiều. Nên những bạn nào da nhạy cảm mà muốn giảm rát đỏ thì có thể thử làm như mình ^^ Có điều, đã dùng tre thì việc da bị khô và bong tróc là điều không tránh được :)
Nói chung là mình rất linh hoạt giữa các hôm về việc dùng kem dưỡng với dầu. Và cũng linh hoạt về tần xuất khi dùng tretinoin nữa. Nhưng mình cảm thấy dùng tretinoin thì khó mà không dùng dầu được lắm. Hoặc trừ khi bạn có một lọ kem dưỡng đủ khủng.

Mình dùng tretinoin da siêu khô nên dùng layer như vậy mới có thể chống chọi được. Trước da thường thiên khô thì mình chỉ dùng 1 giọt squalene và 1 giọt trà trên lớp kem dưỡng mỏng là đủ.

( Còn về dầu, liệu layer dầu có làm bít da hay không thì mình cũng sẽ đề cập đến trang bài viết sau nha :D còn ở đây thì các bạn cứ biết là không ^^ )

Mình biết bài viết này dài, nhưng mình đã cố gắng nói hết những gì mình biết và mình cảm thấy là quan trọng nhất về retinoids, mong là nó có ích cho các bạn ^^

Beautea Garden